Πρόταση νόμου που θα παρέχει το δικαίωμα στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες να ψηφίζουν στον τόπο εκτοπισμού τους θα καταθέσει, προσεχώς, ενώπιον της ολομέλειας της Βουλής για ψήφιση η βουλεύτρια του ΔΗΣΥ-Κερύνειας Ρίτα Θεοδώρου Σούπερμαν. Όπως αναφέρει σε συνέντευξή της στον «Π», ήδη την επίμαχη πρόταση νόμου υπέγραψαν 15 βουλευτές. Η πρόταση νόμου θα δίνει το δικαίωμα της επιλογής στους εκ μητρογονίας εκτοπισθέντες, αν το επιθυμούν, να εξασκούν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στην κατεχόμενη επαρχία απ’ όπου κατάγεται η μητέρα τους τόσο για τις δημοτικές όσο και για τις βουλευτικές εκλογές. Στη συνέντευξή της η κ. Σούπερμαν επικρίνει το Υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο αρνείται να παραχωρήσει το δικαίωμα στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες να ψηφίζουν στον τόπο εκτοπισμού τους και στις βουλευτικές εκλογές με το επιχείρημα ότι θα αλλάξει ο εκλογικός χάρτης της χώρας και, σε βάθος χρόνου, η κατανομή των βουλευτικών εδρών δεν θα είναι αντιπροσωπευτική του εκλογικού σώματος. Σύμφωνα με τη βουλεύτρια του ΔΗΣΥ, που ήγειρε το ζήτημα της παραβίασης των φύλων στη Βουλή, οι θέσεις του Υπουργείου Εσωτερικών «αναπαράγουν τα πατριαρχικά στερεότυπα της κοινωνίας που ζούμε και ευνοούν τις διακρίσεις φύλου υπέρ κομματικών συμφερόντων».
Με βάση εκθέσεις της επιτρόπου Διοικήσεως και της επιτρόπου για την Ισότητα των Φύλων, παραβιάζονται ανθρώπινα δικαιώματα των εκ μητρογονίας προσφύγων. Συγκεκριμένα, τους απαγορεύεται να ψηφίζουν ως πρόσφυγες, δηλαδή στον τόπο εκτοπισμού τους όπως ισχύει για τους εκ πατρογονίας πρόσφυγες. Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής συζήτησε το συγκεκριμένο θέμα πριν από έναν χρόνο με δική σας πρωτοβουλία αλλά δεν υπήρξε καμία πρόοδος. Γιατί;
Αρχικά θα ήθελα να θέσω το θέμα πάνω στην ορθή του βάση, η οποία είναι η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μιας ομάδας ανθρώπων, των εκ μητρογονίας εκτοπισθέντων, οι οποίοι δεν μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα του εκλέγειν στην κατεχόμενη επαρχία απ’ όπου κατάγεται η μητέρα τους. Αυτή η διάκριση υφίσταται γιατί η μητέρα και όχι ο πατέρας τους είναι πρόσφυγας. Πρόκειται, δηλαδή, για μια παραβίαση ανθρώπινου δικαιώματος με βάση το φύλο που δημιουργήθηκε από το ίδιο το κράτος όταν διαχώρισε μία ομοιογενή ομάδα ανθρώπων, δηλαδή τα παιδιά των εκτοπισμένων, σε εκ μητρογονίας και σε εκ πατρογονίας.
Στην περίπτωση αυτή, υπάρχει εξόφθαλμη παραβίαση του Συντάγματος αλλά και παραβίαση του άρθρου 3 του πρωτοκόλλου 1 της Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε συνδυασμό με το άρθρο 14, τα οποία αναφέρονται στο δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι για τις δημοτικές, τις βουλευτικές και τις περιφερειακές εκλογές. Η νομολογία του ΕΔΑΔ είναι πλούσια όσον αφορά τα θέματα αυτά (Xuereb κατά Μάλτας, Salleras Llinares κατά Ισπανίας, Malarde κατά Γαλλίας κ.ά).
Στην κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων συζητήθηκε δύο φορές το θέμα. Έγιναν τοποθετήσεις από τα οργανωμένα προσφυγικά σύνολα που στηρίζουν την άρση της αδικίας και ακούστηκαν και οι απόψεις του Υπουργείου Εσωτερικών που αναπαράγουν τα πατριαρχικά στερεότυπα της κοινωνίας που ζούμε και ευνοούν τις διακρίσεις φύλου υπέρ κομματικών συμφερόντων. Το αποτέλεσμα των δύο αυτών συνεδριών ήταν η από μέρους μου ετοιμασία πρότασης νόμου, η οποία θα δίνει το δικαίωμα της επιλογής στους εκ μητρογονίας εκτοπισθέντες, αν το επιθυμούν, να εξασκούν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στην κατεχόμενη επαρχία απ’ όπου κατάγεται η μητέρα τους τόσο για τις δημοτικές όσο και για τις βουλευτικές εκλογές. Η πρόταση νόμου, η οποία έχει, ήδη, υπογραφεί από 15 βουλευτές, θα κατατεθεί σύντομα στην ολομέλεια της Βουλής.
Η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη προτίθεται να αποκαταστήσει έστω εν μέρει την αδικία, παραχωρώντας το δικαίωμα στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες να ψηφίζουν στον τόπο εκτοπισμού τους στις δημοτικές εκλογές και μάλιστα από τις επόμενες εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το 2029. Σύμφωνα με το ΥΠΕΣ, δεν μπορεί να γίνει κάτι ανάλογο για τις βουλευτικές εκλογές καθώς θα επέλθουν μεγάλες αλλαγές στις βουλευτικές έδρες προς όφελος των επαρχιών Αμμοχώστου και Κερύνειας. Πώς απαντάτε στη θέση αυτή του ΥΠΕΣ;
Είναι θετικό ότι η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη αναγνωρίζει την αδικία εις βάρος των εκ μητρογονίας εκτοπισθέντων, ωστόσο, 50 χρόνια μετά, είναι αδιανόητο να καταβάλλεται προσπάθεια αποκατάστασης «εν μέρει» της αδικίας. Αυτό δεν επιλύει συνολικά το πρόβλημα αλλά το καθιστά εξακολουθητικό. Η απόδοση των αδιαμφισβήτητα αναφαίρετων δικαιωμάτων των εκ μητρογονίας εκτοπισθέντων με το σταγονόμετρο συνιστά περαιτέρω προσβολή. Το επιχείρημα που προτάσσεται ότι πρόκειται για ένα πρώτο βήμα είναι απλά για εσωτερική κατανάλωση, για να δημιουργήσει μια καλή εικόνα και να διαιωνίσει το πρόβλημα. Πενήντα χρόνια μετά, ο κόσμος δεν επιθυμεί πρώτα βήματα. Γνωρίζουμε όλοι ότι είναι μία κίνηση κατευνασμού της συνθήκης που δημιουργήθηκε με τη συζήτηση στη Βουλή και την ετοιμασία της πρότασης νόμου από μέρους μου, χωρίς διάθεση για οριστική επίλυση του ζητήματος.
Σύμφωνα με τη νομολογία του ΕΔΑΔ, τα συμφέροντα των πολιτικών κομμάτων ή ακόμα και οι αλλαγές στις βουλευτικές έδρες δεν δικαιολογούν τις διακρίσεις με βάση το φύλο. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να μελετήσει το θέμα αλλά και τρόπους επίλυσής του, έτσι ώστε, από τη μια, να αποκατασταθεί η αδικία και, από την άλλη, να κρατηθεί η ισορροπία των βουλευτικών εδρών στις ελεύθερες επαρχίες. Επίσης, θα μπορούσαν να μελετηθούν τρόποι διαχείρισης του εκλογικού Σώματος με διαφορετικά κριτήρια από το κριτήριο του φύλου. Αυτό θα ανέμενα από μια προοδευτική κυβέρνηση που σέβεται τους πολίτες της. Όταν υπάρχει θέληση και πολιτική βούληση, πάντα, υπάρχει τρόπος. Δυστυχώς, όμως, για ακόμη μια φορά η κυβέρνηση προχωρά με τα παλαιωμένα, με τα τετριμμένα και τα «δεν γίνεται αλλιώς».
Η δική μου εισήγηση αφορά στο «κλείδωμα» του αριθμού των βουλευτικών εδρών για τις επαρχίες Κερύνειας και Αμμοχώστου για να παύσουν να ανησυχούν τα κόμματα, οι ακόλουθοι των κομμάτων και αυτοί που, ήδη, έσπευσαν στο Υπουργείο Εσωτερικών με σκοπό να σταματήσουν την πρόταση νόμου. Λίγη δουλειά χρειάζεται.
Δεν ασπάζεστε τις ανησυχίες της Υπηρεσίας Εκλογών ότι, αν δοθεί το δικαίωμα και στους εκ μητρογονίας να ψηφίζουν στον τόπο εκτοπισμού τους, σε 20 χρόνια από σήμερα η μεγάλη πλειοψηφία των εκλογέων θα θεωρούνται πρόσφυγες με αποτέλεσμα την απώλεια εδρών από τις ελεύθερες επαρχίες σε βαθμό που η κατανομή των βουλευτικών εδρών δεν θα είναι αντιπροσωπευτική του εκλογικού σώματος;
Οι εκ μητρογονίας εκτοπισθέντες, το 2023, ανέρχονταν σε 90.049 από τους οποίους 50.475 είναι άνω των 18 ετών και από αυτούς οι 39.823 έχουν εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους. Δηλαδή, ένας αριθμός που δεν είναι μεγάλος. Οι εγγεγραμμένοι στον εκλογικό κατάλογο εκ μητρογονίας εκτοπισθέντες στην περιφέρεια Κερύνειας είναι λιγότεροι από 5.000.
Όσον αφορά τον κίνδυνο αστάθειας των εδρών στη Βουλή, που προτάσσεται λόγω της αύξησης των εδρών στις κατεχόμενες επαρχίες, αν αυτό ετίθετο ενώπιον του ΕΔΑΔ είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα δεχόταν ένα τέτοιο επιχείρημα, το οποίο υποδηλώνει ότι η διατήρηση του status quo ορισμένων πολιτικών κομμάτων και η μη διατάραξη του αριθμού των εδρών τους στη Βουλή υπερισχύουν έναντι του δικαιώματος των εκτοπισμένων να ψηφίζουν και να θέτουν υποψηφιότητα. Ένα τέτοιο επιχείρημα καταπατά τα ίδια τα θεμελιώδη ιδανικά της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα συμφέροντα των πολιτικών κομμάτων δεν θα μπορούσαν να συνιστούν θεμιτό σκοπό για τη δικαιολόγηση διακρίσεων λόγω φύλου.
Ο ισχυρισμός του ΥΠΕΣ ότι σε 20 χρόνια θα είμαστε, σχεδόν, όλοι πρόσφυγες στερείται επιστημονικής εξήγησης και λογικής. Θεωρώ ότι ίσως είναι για το μόνο θέμα που η κυβέρνηση παρουσιάζεται τόσο προδραστική και με περισσή έγνοια που το εξετάζει σε βάθος 20 χρόνων. Το επιχείρημα ότι σε 20 χρόνια θα είμαστε όλοι πρόσφυγες στερείται επαρκούς ερείσματος. Μια νέα νομοθεσία δεν μπορεί να παραμείνει αμετάβλητη καθώς αυτό θα σήμαινε ότι θα παραμείνει σε ισχύ μετά την επίλυση αυτής της ανισότητας. Ως εκ τούτου, προτείνεται όπως ο νόμος παρέχει ένα σαφές χρονικό πλαίσιο εντός του οποίου θα επανεξεταστεί.
Κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι σας βολεύει το σενάριο να ψηφίζουν οι εκ μητρογονίας πρόσφυγες στην επαρχία εκτοπισμού τους καθώς έτσι θα αυξηθούν οι βουλευτικές έδρες της επαρχίας Κερύνειας, διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτόν την επανεκλογή σας. Σας καταλογίζουν προσωπικά κίνητρα.
Η οριστική επίλυση του θέματος με τους εκ μητρογονίας εκτοπισθέντες ήταν προεκλογική μου δέσμευση. Στα προ-Βουλής χρόνια μου, έχω επιδείξει σημαντικό έργο και δραστηριότητα όσον αφορά την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών, των θυμάτων αλλά και την επικράτηση της δικαιοσύνης και πιστεύω ακράδαντα στον αγώνα για την κατοχύρωση της ισότητας των δύο φύλων. Παρά κάποιοι να προβαίνουν σε τέτοιου είδους ευτελή επιχειρήματα, θα ήταν καλό, πέραν από τα μικροκομματικά συμφέροντα, τη διατήρηση των εδρών των κομμάτων και το ενδεχόμενο δικό μου συμφέρον, να αναλογιστούν τον αντίκτυπο που έχει αυτή η συνεχιζόμενη διάκριση στο εθνικό μας θέμα. Ο αριθμός των εκτοπισθέντων σήμερα είναι μικρότερος από τον αριθμό των διαμενόντων στα κατεχόμενα, συμπεριλαμβανομένων των εποίκων. Η δημογραφική αλλοίωση την οποία επιδιώκει η Τουρκία επέρχεται με γρήγορους ρυθμούς. Οι σημερινοί κάτοικοι/σφετεριστές σε μία ενδεχόμενη λύση θα διεκδικούν τις δικές μας περιουσίες. Άρα, σήμερα παρά ποτέ, οφείλουμε να διατηρούμε το εθνικό μας θέμα ως θέμα ύψιστης προτεραιότητας χωρίς να το υποβιβάζουμε ή να το υποσκάπτουμε με ενέργειες που έχουν στόχο την εξυπηρέτηση πολιτικών ή άλλων συμφερόντων. Η επιβίωση του κυπριακού προβλήματος και η προώθησή του με στόχο τη δικαιότερη και πιο βιώσιμη επίλυσή του είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τη διατήρηση της σύνδεσης του πρόσφυγα με τις πατρογονικές του εστίες. Αυτό, όμως, υποσκάπτεται με την πολιτική που εφαρμόζεται σήμερα, δηλαδή της μη παραχώρησης του δικαιώματος στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες να ψηφίζουν στον τόπο εκτοπισμού τους. Αυτό που πραγματικά πέτυχε η τροποποίηση της νομοθεσίας, το 2013, είναι την αποξένωση των εκ μητρογονίας εκτοπισθέντων από τις κατεχόμενες περιοχές της καταγωγής τους. Η διασύνδεση των εκ μητρογονίας εκτοπισθέντων με τις κατεχόμενες περιουσίες της μητέρας τους δεν θα επιτευχθεί με τη συμμετοχή τους μόνο στις δημοτικές εκλογές. Δεν είναι συμμετοχή στις εκδηλώσεις του χωριού τους που διεκδικούν οι εκ μητρογονίας εκτοπισθέντες αλλά συμμετοχή και λόγο σε ό,τι τους ορίζει και σε ό,τι αφορά τις κατεχόμενες τους περιουσίες και, πρωτίστως, γι’ αυτούς που θα τους εκπροσωπούν στη Βουλή.
Όσον αφορά το ερώτημά σας κατά πόσο ενεργώ με βάση το προσωπικό μου συμφέρον, απαντώ ότι η πρόταση νόμου που θα καταθέσω προβλέπει κλείδωμα του αριθμού των βουλευτικών εδρών για τις επαρχίες της Κερύνειας και της Αμμοχώστου. Δεν μας ενδιαφέρει ο αριθμός των βουλευτικών εδρών αλλά η συμμετοχή και το δικαίωμα όλων των προσφύγων να εκλέγουν τους εκπροσώπους τους.
Η κυβέρνηση Αναστασιάδη, το 2013, αναγνώρισε την προσφυγική ιδιότητα στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες για σκοπούς ένταξής τους στα κρατικά στεγαστικά σχέδια. Γιατί δεν πιέσατε ως βουλευτές του ΔΗΣΥ την κυβέρνησή σας για να αποκατασταθεί η αδικία και στο θέμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι και έχετε την απαίτηση να το πράξει σήμερα η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη;
Να θυμίσω ότι έχω εκλεγεί ως «αριστείνδην» βουλεύτρια του ΔΗΣΥ το 2021, χωρίς προηγούμενη ανάμιξη στα κομματικά δρώμενα. Το θέμα των εκ μητρογονίας εκτοπισθέντων με άγγιζε ως άτομο ακόμα και πριν την εκλογή μου γιατί είναι κατάφωρη διάκριση φύλου σε μια χώρα που θέλει να παρουσιάζεται ως υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η προσπάθειά μου άρχισε αμέσως μετά την εκλογή μου με την ανάλογη έρευνα, μελέτη, διαβουλεύσεις, συναντήσεις και ό,τι άλλο χρειάζεται για την ορθή προετοιμασία του θέματος.
Το συγκεκριμένο ζήτημα αφορά την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας που οφείλει να μεταχειρίζεται όλους τους πολίτες της ισότιμα, ανεξάρτητα από το φύλο τους.
